Yaygın Eğitim Nedir? Yaygın Eğitimin Özellikleri

Günümüzde her ne kadar okuma yazma oranında geçmiş yıllara kıyasla bir artış görünse de ekonomik ve sosyal yaşantıya ayak uydurabilmeleri için insanların bir eğitim sürecinden geçmeleri gerekmektedir. Bu eğitimler örgün ya da yaygın eğitim olabilir. Yaygın eğitim özel kurslar ya da halk eğitim merkezleri gibi yerlerde verilen eğitimdir. Örgün eğitim ise belirli yaşlara yönelik, kademelerden oluşan ve okullarda alınan eğitime verilen isimdir.

Yaygın Eğitim Nedir?

Yaygın eğitim: Hayat boyu süren, planlı, programlı ve bir takım amaçlara yönelik yapılan eğitim türüdür. Genellikle yaygın öğretim sisteminde eğitimi gören kişinin herhangi bir hazırlık eğitimi alması zorunluluğu istenmez. Örgün eğitimin aksine yaygın eğitim gören kişinin yaşına bakılmaksızın eğitimi alabilme özgürlüğü vardır. Eğitim almak isteyen bir birey amaçlarına, planlarına ve ilgi alanlarına göre yaygın eğitim sağlayan bir kurum ya da kuruluşa kayıt yaptırarak eğitim görebilirler.

Yaygın eğitim ya da öğretim alan kişiler öncelikli olarak öz farkındalıklarını geliştirerek topluma ve kendilerine yararlı birer birey olmayı hedefler. Toplum düzeninde kişilerin kendilerini sorgulayarak eğitimlerine başlamaları çok önemli bir husustur çünkü yeteneği, düşüncesi ve amaçları doğrultusunda kendilerine eğitim ve iş odaklı bir yol çizebilirler. Yaygın eğitimin esnek yapısı sayesinde hedeflere ulaşımı ve geri dönüş alınması daha mümkün ve kolaydır. Ülkemizde örgün eğitimin ilk aşaması, yani İlköğretim zorunlu kılınırken yaygın eğitimde böyle bir zorunluluk istenmez ve kişi kendi istekleri doğrultusunda eğitimine başlar. Teknolojinin yardımı ile yaygın eğitim internet üzerinden de alınabilir ve böylece insanlara daha rahat bir eğitim ortamı sunulabilir. Yaygın eğitimini tamamlayan kişiler örgün eğitimden farklı olarak diploma değil sertifika almaya hak kazanırlar. Aldıkları sertifikalar ile tamamladıkları eğitimle alakalı yerlerde çalışabilme fırsatı kazanırlar.

Eğitim, temel olarak bilgi ve becerileri pratik hayata yansıtarak kuşaktan kuşağa aktarılmasını sağlar. Yaygın eğitimini tamamlayan ve artık bir meslek sahibi olabilmiş kişiler kendilerinden sonra gelecek nesillere de örnek olarak yarar sağlayabilirler. Örgün eğitim alarak bir meslek sahibi olan kişiler (doktor, öğretmen, mühendis vb.) dışında toplumun ihtiyaç duyduğu meslekler de vardır. Sonraki nesillerde bu ihtiyacı kapatabilmek ve alanında daha kapsamlı bilgi birikimine ulaşabilmek için yayın eğitim gerekli olabilir.

Yaygın eğitimde asıl amaç örgün eğitim almayan kişilere eğitim imkânı sunmaktır. Yaygın eğitimde birçok konuda eğitim imkânı sunulur, böylece bir birey kişisel düşüncelerini, yeteneklerini, amaçlarını ve düşüncelerini göz önünde bulundurarak bir eğitim kursuna dâhil olabilir. Örgün eğitimi almayan kişilerin toplumda bir yer edinmeleri ve kişisel gelişimlerine yarar sağlamaları amaçlanır. Köyler ya da kasabalar gibi kısıtlı yerlerden göç eden ve büyük şehirlere yerleşen insanların topluma ayak uydurmaları sağlanır. Yaygın öğretim sayesinde geçerli bir sertifika almış olan bir birey kendi gelişimi dışında toplumun sosyal ve kültürel gelişimine yarar sağlar.

Yaygın Eğitimin Önemi

Yaygın eğitim, örgün eğitim imkânı bulunmayan her kesimden insan için yararlı bir eğitim türüdür. Hem devlet hem de özel kurumlar sayesinde bir birey toplumsal açıdan verimli hale eğitim alarak gelebilir. Yaygın eğitim sayesinde toplumun kültürel seviyesi artar ve kişiler bir veya daha fazla alanda becerilerini geliştirebilirler. Birden fazla eğitim ve öğretim imkânı sunulması insanların kişisel bilgi ve becerileri doğrultusunda gelişmesini mümkün kılar.

Yaygın eğitim insanların düşündüğünden daha büyük bir öneme sahiptir çünkü yaygın eğitim ile beraber toplumun ihtiyaç ve açıkları kapatılabilir. Böylece toplumsal, kültürel ve sosyal düzey artarak daha yarayışlı ve örnek bir millet haline gelinir.

Örgün eğitim bireyleri meslek sahibi olmaları ve ekonomik özgürlüklerini ellerinde tutmasını hedeflerken yaygın eğitim insanlara bir meslek sahibi olmaları doğrultusunda herhangi bir zorlama veya kısıtlama uygulamaz.

Örneğin, okuma yazma bilmeyen bir kişi yaygın eğitim sayesinde öğrenimini tamamlayabilir ya da kişisel ilgi alanlarında daha fazla bilgi ve beceri edinebilirler. Örgün eğitimini almamış ya da yarıda bırakan kişiler sosyal, kültürel ve sanatsal yetkinliklerini yaygın eğitim ile geliştirebilir ya da tamamlayabilirler.

Yaygın eğitimde özel derslerden çok grup derslerine önem ve ağırlık verilmesi eğitimi alan kişilerin sosyal iletişimin gelişmesine katkı sağlar.

Örgün eğitim ile herhangi bir ilgi veya alakası bulunmayan bireyler yaygın eğitim sayesinde hem sosyal becerilerini geliştirirler hem de toplumsal sorumluluklarını yerine getirirler. Ayrıca, meslek sahibi olmayan çoğu insan hobilerini bir fırsata dönüştürmek ve bu konuda uzmanlaşmak için yaygın eğitim kurumlarından destek almaktadırlar.

Bu da hayatın bizlere getirdiği imkânsızlıklarla başa çıkmanın başka bir yöntemidir. Mesela, örgün eğitim görmemiş, dikiş diken ya da örgü ören bir kadın halk eğitimlerinden veya diğer kurs imkânı sağlayan yerlerden sertifika alabilir. İlgi alanına göre bir sertifika alarak hem kendini geliştirebilir hem de bir meslek sahibi olma yolunda ilk adımı atabilir.

Farklı bir bakış açısı ile bakacak olursak; emekli bir kişi boş vakitlerini yararlı hale getirmek ya da yeni insanlarla tanışmak için yaygın eğitimi tercih edebilir. Her hangi bir kısıtlaması olamamasından dolayı yaygın eğitim her yaştan ve her kesimden insana yarar sağlamaktadır.

Yaygın Eğitimin Özellikleri

• Yaygın eğitimde toplumun ihtiyaçları doğrultusunda kurslar ve dersler düzenlenir. Belirli bir plana ya da düzene bağlı kalınarak uzun dönemli eğitim programları düzenlenmez. Örgün eğitimde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak yıllık planlar düzenlenirken yaygın eğitimde katılımcılara yönelik düzenlemeler yapılır. Kurs süresine göre eğitimcilerin hazırladıkları planlar uygulanır. Her kurs döneminde eğitim içerikleri ve seçenekleri farklılık gösterebilir.
• Yaygın eğitimde herhangi bir yaş kısıtlaması yoktur. Her yaştan kişiler uygun hedeflerine yönelik kurs veya ders seçmeli mümkündür. Örneğin, hem örgün eğitim almayan 20 yaşındaki biri hem de emekli 60 yaşındaki biri yaygın eğitimden yararlanabilir (18 yaşını tamamlamamış bireylerin velileri ile kursa kayıt kaptırmaları gerekebilir).
• Her kursa veya derse göre farklılık gösterse de yaygın eğitim, örgün eğitimden daha kısa sürer ve daha ekonomik olabilir. Bir kişi örgün eğitimini tamamlaması için yıllarını vermesi gerekir. Çocukluktan başlayıp yetişkinliğe kadar devam eden bir eğitim sürecidir. Ancak, yaygın eğitimde böyle bir durum söz konusu değildir. Kişi almak istediği kurs ya da ders süresi boyunca eğitim alır. Kısa dönemli bir eğitim sistemi olması yaygın eğitimi ekonomik kılan özelliklerinden biridir.
• Yaygın eğitim bireylerin hayatlarını devam ettirmeleri ya da hayatlarına katkı sağlamaları için düzenlenmektedir. Örgün eğitim alma imkânı olmayan bireyler yaygın eğitim sayesinde kişilik kazanabilir ve meslek edinebilirler.
• Kişilerin talep ve istekleri doğrultusunda yaygın eğitim gerçekleşir. Her hangi bir kurum ya da kuruluş yaygın eğitimi zorunlu kılmaz.
• Yaygın eğitime, örgün eğitime kıyasla daha kolay ulaşılabilir. Kırsal yerlerde okulların yetersizliği ya da olmaması durumundan dolayı oralarda yaşayan insanlar genellikle devletin sağladığı yaygın eğitime öncelik vermek zorunda kalır.
• Bir kişi başka bir amaç gerektirmeksizin sadece kendi ihtiyaçları doğrultusunda yaygın eğitimden yararlanabilir. Kişi, okuma yazma gibi temel ihtiyaçlarını örgün eğitime ihtiyacı olmadan yaygın eğitimle tamamlayabilir.