Ampulün icadı, Ampülü Kim Buldu?

Ampulün icadı, adını Edison ile duyurmuş olsa da ilk uzun süre yanabilen ampul eş zamanlı ve birbirinden habersiz  iki farklı kişi tarafından keşfedilmiştir. Thomas Alva Edison tarafından icat edildiği bilinen ampul, insanlık tarihi için son derece önemli bir keşiftir.

Ampulün icadı

Ticari olarak üretilebilen ilk ampul, İngiltere’nin Newcastle şehrinde yaşayan Sir Joseph Swan ile Amerika’nın New Jersey eyaletinde yaşamını sürdüren Thomas Alva Edison’un ampulün icadı konusunda tutundukları öncelik iddiasının sonucunda ortaya çıkmıştır. Edison, William Wallace tarafından 1878 yılında yapılan 500 mum gücüne sahip ark lambasından etkilenmiştir. Bunun üzerine, 40’dan fazla arkadaşı ile bir araya gelerek çalışmalara başlamıştır. Ampulün keşfi, iki ülkede aynı anda gerçekleşmiştir. Ancak, Thomas Alva Edison seri üretime daha önce geçtiği için ampulün mucidi olarak tarihe geçmeyi başarmıştır.

Edison, ampulü icat etmek için çalışmalara başladığı zaman ucuz ve oldukça güvenli bir elektrik lambası yapmayı hedeflemiştir. Bu sebeple, hiç ara vermeden uzun bir süre çalışmalarına devam etmiştir. Thomas Alva Edison’un ampulü icat etmeden önce yaklaşık altı bin deneme yaptığı bilinmektedir. Tüm çabalarına rağmen, elektrik akımını kızgın hale getirecek olan maddeyi bulmakta zorlanmıştır. Denediği maddelerin cam ampulün içine yerleştirilmesi gerekmektedir. Çalışmalarda denenen malzemelerin bir kısmı hiç yanmamış, bir kısmı da çok az dayanmıştır. Bazı maddelerin ise maliyeti yüksek bulunmuştur.

Bir yılı aşkın bir süre ile çalışan Edison, çalışmalarının sonucunu 1879 yılında almış ve ilk kez aynı yılın ekim ayında uzun süre yanan ampulü icat etmiştir. İcat edilen ilk uzun süreli ampul tam olarak 13.5 saat yanmıştır. Thomas Alva Edison tarafından “Model no:9” adı verilen bu ampul, içerisinde karbonize edilmiş pamuk flamenti bulundurmaktadır. Ampulün icadı, insanlık tarihi açısından oldukça önemli bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Thomas Edison, icat ettiği bu yeni ampul için 1 Kasım 1879 tarihinde patent almayı başarmıştır. Patent alışının ardından, ampul içinde kullanılan pamuk flamentinin uzun süreli yanan ampul üretimi için uygun olmadığı ortaya çıkmıştır.

Bununla birlikte, 1880 yılında geliştirilen yeni bir yöntem sayesinde pamuk yerine kağıt kullanımı tercih edilmiştir. Thomas Edison, kağıt kullanımı konusunda son derece iyi sonuçlar almış ve aynı yılın ekim ayında yapılan çalışmalar sonucunda seri üretime geçilmiştir. Seri üretim, Amerika’nın Menlo Park şehrinde gerçekleşmiş olup 1880 yılında ticari olarak kullanılmıştır. Ticari alanda kullanılması amacıyla üretilen ilk ampuller sonrasında, Thomas Alva Edison ampulü icat eden kişi olarak tanınmıştır.

Sir Joseph Swan ve Ampulün icadı

Thomas Edison ile aynı anda ancak bu kez İngiltere’de ampulü icat eden ve ampulün mucidi olarak bilinen Sir Joseph Swan, geliştirmiş olduğu ilk ampul tasarımını Newcastle Tyn Derneğine 1878 yılında tanıtmıştır. Laboratuvar çalışmalarında oldukça yüksek akıma maruz kalan ampulün nasıl yandığı, toplantı esnasındaki imkansızlıklar nedeni ile toplantı katılımcılarına gösterilememiştir. Toplantıdan yaklaşık olarak bir ay sonra, Sunderland’da yapılan bir organizasyonda ampulün nasıl yandığı ve ışık verdiği gösterilmiştir. Sir Joswph Swan, yaptığı bu tanıtımı Edison’dan yaklaşık 10 ay önce gerçekleştirmiştir. Bunun ardından, ampulün icadı ile ilgili çalışmalarına devam etmiş ve pamuk flament kullanarak geliştirdiği yeni ampulü 1880 yılında tanıtmıştır. Bu ampul, Edison’un geliştirmiş olduğu uzun süreli ampulden bile daha uzun süreli olmuştur. Swan, 27 Kasım 1880 tarihinde geliştirdiği ampulün patentini almış ve hemen ardından seri üretime geçmeyi başarmıştır.