Tekerleğin icadı, Tekerleği Kim Buldu?

İnsanlık tarihine yön veren pek çok icat bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri yazı, ateş ve tekerlek olarak bilinmektedir. Tekerleğin icadı günümüzden yaklaşık 5 bin yıl öncesine dayanmaktadır. 

Tekerleğin icadı

Tam bir zaman aralığı vermek gerekirse ilk tekerlek MÖ 3500 – 4000 yılları arasında icat edilmiştir. İnsanlık tarihinin ve uygarlığın gelişmesinde büyük ölçüde rol oynayan tekerlek, ulaşımın gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. Tarihte yer almış bir medeniyetin tekerlekten yararlanma oranı belirlenerek o topluluğun ne kadar geliştiğini ya da ilerleme kat ettiğini tahmin etmek mümkündür. Tekerlekten oldukça az faydalanan ya da hiç faydalanamayan toplulukların dünya düzeyine yetişemediği düşünülmektedir.

Tekerleğin icadından önceki dönemde, bazı nesne ve eşyalar kızaklar üzerinde taşınmaktaydı. Tamamen tahtadan yapılan bu kızaklar, kolaylıkla hareket edebilmeleri açısından silindir çubukların üzerine yerleştirilmekteydi. Mezopotamya bölgesinde icat edildiği tahmin edilen tekerleğin, kızaklar altında yer alan bu silindir çubuklardan esinlenilerek ortaya çıktığı düşünülmektedir. İcat edilmesinin üzerinden kısa bir süre geçtikten sonra Avrupa’ya yayıldığı tahmin edilmektedir.

Tekerleğin Kullanım Alanları

Tekerlek, ilk kez ortaya çıktığı zaman tahtadan oluşmuş sert cisimler ya da ağaçtan oyulan üç adet tahta parçasının bir gergi aracılığı ile birleştirilmesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Geçmişte yer alan medeniyetlere ait duvar resimlerine bakıldığı zaman, eski dönemlerde var olan tekerlekli ulaşım araçlarının ilk zamanlarda tören amaçlı kullanıldığı görülmektedir. O dönemlerde önem arz eden tanrıların ve önemli kişiliklerin heykellerinin yapıldığı bilinmektedir. Bu heykellerin taşınması için, tekerlekli taşıtların varlığı oldukça önemlidir. Arkeolojik alanlarda yapılmış olan kazı çalışmalarında, mezarların bazı bölümlerinde tekerlekli taşıtların eski dönem kalıntılarına rastlanmış ve bu kalıntılar kayıtlara geçirilmiştir. Tekerlekli taşıtların genellikle savaşlarda kullanıldığı bilinmektedir. O dönemlerde gerçekleştirilen cenazelerde ölüler, dinsel bir törenin parçası olduğu düşünülmesi sebebi ile tekerlekli taşıtlar ile birlikte gömülmektedir. Bu sebeple, tekerlekli taşıtların farklı fonksiyonlarda kullanıldığını söylemek mümkündür.

Tekerleğin icadı, askeri bazı kullanımlara da büyük ölçüde katkı sağlamıştır. Askeri ihtiyaçların giderilmesi konusunda büyük etkileri olmuştur. İki ya da dört tekerleğe sahip olan at arabalarının varlığı, ardından çubuklu, bir diğer adıyla jantlı tekerleklerin varlığı karşımıza çıkmıştır. Jantlı tekerlekler, savaş döneminde oldukça talep görmüştür. Bunu sebebi, manevra yapabilme özelliğinin yüksek olması ve diğer tekerlek çeşitlerine göre oldukça hızlı ve hafif olmasıdır. Jantlı tekerlekler, MÖ 2000 yıllarında dört tekerleğe sahip olan savaş araçlarında kullanılmak üzere değerlendirilmiştir.

Arkeolojik buluntular dikkate alındığı zaman, tekerleğin icadının günlük hayatı etkilediği oldukça açık bir şekilde görülmektedir. Çiftlik işleri, nesne ve eşyaların taşınması, günlük hayatın kolaylaştırılması gibi işlerde kullanıldığı tahmin edilen tekerlekli araçlar, son derece işlevsel ve etkilidir. Günlük hayattaki kullanımları sebebi ile savaş arabalarının icat edilmesine de öncülük etmeyi başarmıştır.

Tekerleğin Tarihteki Önemi

Tekerleğin buluşu, beraberinde çok sayıda yeniliği getirmeyi başarmıştır. Tekerleği kullanan medeniyetlerin diğerlerine göre daha gelişmiş olduğu düşünülmektedir. İcat edildiği dönemde, tekerleği kullanan medeniyetlere büyük önem kazandırmıştır. Tekerleğin var olması ile birlikte, çok sayıda teknolojik gelişme ortaya çıkmıştır. Tekerleğin kullanıldığı tüm araçlar, tekerleğin icadından sonra kendini göstermiştir. Bu sebeple, tekerlek kullanımı tarihte büyük olayların öncüsü haline gelmiştir. İnsanlık tarihinin gelişmesine büyük oranda katkı sağlayan bu icat, nesne ve eşyaların bir yerden başka bir yere kolayca taşınmasını sağlayarak insanların sahip olduğu güçten daha fazlasını yapabilmelerine neden olmuştur. Bu durum, tarih sürecinde daha çok ilerlemelerine katkı sağlamıştır.