Sagu Türünün Ortaya Çıkması Ve Çeşitlenmesinde Etkili Olan Unsurlar
Sagu denildiğinde hepimizin aklına eski bir kelime olduğu gelir. İlk duyulduğunda sagunun ne anlama geldiği pek bilinmez. Ancak sagunun günümüzdeki karşılığı ağıttır. Türk kültüründe ayrı bir yeri olan sagunun geçmişi, İslamiyet öncesine dayanır. Peki, sagu türü nedir ve sagu türünün ortaya çıkması ve çeşitlenmesinde etkili olan unsurlar nelerdir?
Sagu Nedir?
Türkler İslamiyet ile tanışmadan evvel, kendilerine özgü adetlere sahipti. Bu adetlerden biri de sagudur. Sagu türü, İslamiyet öncesi ile bağdaştırılmaktadır. Eskiden Türkler, ölenlerin ardından cenaze töreni düzenlerlerdi. Bu törenlere ise ”Yuğ” denilmekte idi. Yuğ denilen törende sagular dile getirilirdi. Yani ölene ağıt yakılırdı. Türkler, İslamiyeti kabul ettikten sonra da bu geleneği devam ettirmişlerdir. Sagu, ölen kişinin hakkında çeşitli şeylerin anlatılmasıdır. Şiir türü olarak kabul edilen sagu, İslamiyet sonrasında farklı isimler almıştır.
Bu isimler şunlardır:
- Halk edebiyatı: Ağıt
- Divan edebiyatı: Mersiye
Şeklinde isimler alan sagu, edebiyatımızda önemli bir yere sahiptir. Özellikle de Alp Er Tunga Sagusu, edebiyatımızın en güzel sagu örneklerindendir. Sagu türü, belli nedenlerden dolayı ortaya çıkmıştır. İslamiyet sonrasında çeşitlilik kazanarak edebiyatımızda yerini korumaya devam etmiştir.
Sagu Türünün Ortaya Çıkması Ve Çeşitlenmesinde Etkili Olan Unsurlar
Sagu türü, İslamiyetten önce var olmuştur. Türklerin İslamiyeti kabul etmeleri, bu türü ortadan kaldırmamıştır. Sagu türünün ortaya çıkmasında etkili olan en önemli unsur üzüntüdür. İnsanlar, sevdiklerini kaybettiklerinde derin bir üzüntü içine girerler. Bu üzüntüden kurtulmanın yolunu ise saguda bulmuşladır. Sagu sayesinde insanlar üzüntülerini dile getirmeyi başarmışlardır. Bu dile getiriş ise şiir türü olarak devam etmiştir.
Bundan dolayı sagu türünün ortaya çıkmasını sağlayan en temel faktör, insanların ölenlere üzülmesidir. Üzüntü ile beraber doğan bu tür, Türk geleneklerinde ayrı bir yer kazanmıştır. İslamın gelmesi üzerine ağıt ya da mersiye şeklinde devam eden bu şiir türü, giderek çeşitlilik kazanmıştır. Peki, sagu türünün çeşitlilik kazanmasına neden olan unsurlar nelerdir?
Coğrafya Değişimi Sagu Türünü Çeşitlendirmiştir
İslamiyet öncesi sagu ile günümüzdeki sagu türü aynı değildir. Hem İslamiyetin gelmesi hem de yaşanan coğrafi değişimler sonrasında sagu türü çeşitlilik kazanmıştır. Coğrafyanın değişmesi, insanların sagu türüne farklı bir bakış açısı kazanmalarına etki etmiştir. Bu nedenle gittikleri coğrafyaya uygun olan sagu türlerini yaratmışlardır. Bu sayede sagu türü, coğrafyaya özgü bir çeşitlilik kazanmıştır.
Kültür Değişimi Ve Sagu Türü
Sagu türünün çeşitlilik kazanmasına etki eden unsurlardan bir diğeri ise kültür değişimidir. Türkler, bazen kendi topraklarını bırakıp başka memleketlere göç etmişlerdir. Göç ettikleri memleketlerin kültürlerini benimseyen Türkler, sagu türünün çeşitlenmesini sağlamışlardır. Kültür değişimi sonrasında sagu türü, bünyesine farklı bir çeşit daha eklemiştir. Coğrafya değişimi ve kültür değişimi yaşanmasına rağmen benliğini korumayı başaran bir tür olmuştur.
Sözlü Tür İken Yazılı Türe Geçiş
Sagu, İslamiyet öncesinde sözlü bir tür olarak bilinmekteydi. Yapılan tüm sagular, sözlü olarak nesillere aktarılmaktaydı. Ancak daha sonraki dönemlerde sözlü bir tür olmaktan çıkan sagu, yazılı türe geçiş yapmıştır. Sagunun yazılı tür olarak kabul edilmesi üzerine, farklı sagu çeşitleri ortaya çıkmıştır. Önceleri sözlü olarak yapılan sagu, şimdilerde yazılı olarak devam etmektedir.
