Mülakat Nedir? Mülakatın Özellikleri

Mülakat nedir, nasıl yapılır? Mülakat özellikleri, çeşitleri, aşamaları ve mülakat yapan kişide bulunması gereken özellikler nelerdir? Bu yazımızda mülakat hakkında merak edilen tüm sorulara cevap vermeye çalıştık.

Mülakat Nedir?

Seçme ve değerlendirme sisteminin etkin işletilebilmesi için mülakat uygulaması sıklıkla günümüzde yapılmaktadır.

Mülakat nedir? Mülakat kelimesinin anlamını detaylı olarak inceleyecek olursak; Arapçadan dilimize geçmiş olup asıl anlamı görüşme yapmak veya buluşmak olarak bilinmektedir. Belli kişilerin profesyonelleştikleri alanda karşılıklı olacak şekilde gerçekleştirdikleri görüşme ve alınan kayıtlardır aslında mülakat.

Mülakatın nasıl yapıldığı konusunu irdeleyecek olursak; mülakat aslında ünlü veya işinde uzman kişiler tarafından gerçekleştirilerek söyleşi tadında geçen diyalogların kayıt altına alınarak yayınlanması şeklinde özetlenebilir. Kayıt altına alınma şekli sorular ve cevaplar şeklinde olabilir.

Mülakatlar; okuyucuları veya daha doğrusu meraklılarını sıkmayacak formda ilgi çekici şekilde hazırlanmaktadır. Gazeteciler veya muhabirler röportajları gerçekleştirebilen yetkinlikte meslek gruplarıdır. Mülakat esnasında sorulan sorulara net ve doğru cevap almak onların uzmanlık alanlarıdır. Yazıyı ilginç ve okunabilir kılan nokta mülakat sırasında sorulan akılcı sorularda saklıdır.

Mülakat sırasında mülakatı gerçekleştiren katılımcıların nezaket çerçevesinde mülakatı gerçekleştirmeli ve kişiler birbirinin sözünü kesmemelidirler. Görüşmenin gerçekleşmesi esnasında sorulan sorulara gerçeğe dayalı net cevaplar verilmelidir. Mülakatın özünde açıklık, şeffaflık ve dürüstlük ön planda olmalıdır. Mülakatı gerçekleştiren kişinin karşı tarafı rahatsız etmeyecek şekilde kendisi ile ilgili bilgi sahibi olduğunu çalışarak mülakatı gerçekleştirmesi gerekir.

Mülakatın Özellikleri

Mülakatın özellikleri nasıl olmalıdır? Mülakat nasıl doğru yapılır? Mülakatlar okuyucu kitlesi tarafından önemli yazılardır ve bir çok noktada öğretici ve eğitici özellik göstermektedir. Bu nedenle yazının okuyuculara ulaşacağını akıldan çıkarmamalı ve doğru bilgilerin kayıtlara alındığından emin olunmalıdır. Mülakatların konusu birden fazla olabilir. Bunların içinde spor, müzik, sinema, edebiyat, bilim, sanat vb. hepsi olabilir. Burada önemli olan mülakatı gerçekleştiren kişinin ilgilisi ile mülakatı gerçekleştirmesi, mülakat esnasında alınan bilgilerin ilginç olması ve bu bilgilerin derlemesinin düzgün yapılması oldukça önemlidir.  Görüşme yapılan kişiye dair bilgiler detaylı olarak okuyucu ile paylaşılmalıdır. Bu durum okuyucudaki gerçeklik hissini daha fazla uyandıracak yazının güvenilirliğini arttıracaktır.

Mülakat özellikleri incelendiğinde özellikle mülakatı gerçekleştiren kişinin soracağı konularda bilgiye sahip olması gerektiğidir. Mülakat yapılmadan önce ilgili mülakat soruları belirlenmelidir. Mülakat sırasında bu soru-cevap akışı net ve anlaşılır bir dille gerçekleştirilmelidir. Soru karşı tarafa aktarıldığında yanlış bir yoruma açık olmamalı yalın bir soru anlayışı kullanılmalıdır. Mülakatı gerçekleştiren kişi sorularına aldığı cevaplara katma değer uygulamamalı ve cevapları olduğu gibi okuyucuya ulaştırmalıdır.

Bu durum mülakatı yapan kişiye ve yazılarına karşı olan güveni arttırmaktadır. Mülakat işlemi bir çok kanal aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Telefon, elektronik posta, yüz yüze, mesajlaşma programları gibi iletişim kanalları da oldukça sık kullanılmaktadır. Bunların arasında en ilgi çeken yöntemin yüz yüze görüşme olduğu bilinmektedir.

Mülakat Çeşitleri

Mülakat çeşitleri genel olarak iki aşamada incelenmektedir. Bunlardan ilki ünlü kişilerle gerçekleştirilen mülakatlar, ikincisi ise bir konuda profesyonelleşmiş uzman kişiler ile gerçekleştirilen mülakatlardır. Ünlü kişilerle gerçekleştirilen mülakatlar, bir çok alanda karşılaşılan, alanında ün yapmış yani kısaca tanınmış kişilerle gerçekleştirilen mülakatlardır. Bu kişiler sanat, spor, müzik, dans, bilim, edebiyat, felsefe vb. gibi alanlarda ün yapmış olabilirler. Bu mülakatlar okuyucu tarafından ilgi ile takip edilmektedir. İlgi çekici olmasının temel sebebi ise olarak ünlüleri daha yakından tanımak, daha önce duymadıklarını öğrenmek ve kendileri ile ortak nokta bulmak istemelerinden kaynaklanmaktadır. Ünlülerle yapılan görüşmeler bir çok okuyucuya farklı alanlarda hitap etmekte ve okuyucunun takibini arttırmaktadır.

Mülakat çeşitleri  diğeri ise, alanında profesyonel kişiler ile gerçekleştirilen mülakatlardır. Burada ise önemli olan kriter görüşmecilerin önemli konular hakkında okuyucuya bilgi aktarabilmesi ve bu bilgilerin öğretici nitelikte olmasıdır. Gerçekleştirilen bu mülakat türünde diğer tipe nazaran görüşmecilerin tanınmış kişi olma gerekliliği bulunmamaktadır.

Önemli olan kişinin ilgili konuda uzman olması ve doğru bilgiyi aktarabilmesidir. Kendi alanında tanınmış olması bu mülakatın gerçekleştirilmesine engel teşkil etmemektedir.

Mülakat çeşitleri bir başka şekilde de incelenebilir. Farklı iletişim kanallarıyla gerçekleştirilen mülakatlar da mülakat çeşitleri olarak değerlendirilebilir.

Bunlar; yüz yüze mülakatlar, telefonla yapılan mülakatlar, mesajlaşma programları ile yapılan mülakatlar, elektronik posta ile gerçekleştirilen mülakatlar da olabilir.

Mülakatın Aşamaları

Mülakatın aşamaları, birden fazla adım içeren bir görüşme sürecinin başlatılması ve sonuçlandırılmasıyla farklılık göstermektedir. Görüşmenin organize edilmesi için tamamlanması gereken temel adımlar bulunmaktadır. Mülakatçı ve görüşmecinin belirlenmesi, ön hazırlık aşamaları, randevuların alınması ve mülakat yer-zaman ayarlamalarının yapılması bir mülakatın gerçekleşmesi için minimum ihtiyaçlardır. Mülakatçının görüşme yapacağı uzmanın seçimi oldukça önemlidir. Soruların belirlenmesi için detaylı bir çalışma ihtiyacı her mülakat için olmazsa olmazdır. Görüşmeciye konunun aktarılması ve randevunun ayarlanması oldukça uzun süren bir çalışma olabilir. Görüşmecilerin programına ayak uydurmak, uygun yer ve zaman bulmak sıklıkla karşılaşılan problemler arasında yer almaktadır. Mülakatın gerçekleştirilmesi aşamasına geçilmesiyle birlikte ön hazırlık çalışmalarının önemi daha da farkedilmektedir.

Mülakatın aşamaları, mülakatın gerçekleştirilmesi ve kayıtların olduğu gibi okuyucuya aktarılması oldukça zahmetli bir süreçtir. Mülakatın gerçekleştirilmesi esnasında mülakatçının belirli kurallara uyması gereklidir. Bu kuralların başında soruların akıcı ve anlaşılır bir dille görüşmeciye aktarılması ve alınan cevapları doğru bir şekilde kayıt altına alması gerekliliğidir. Bu temel kural, mülakatın etkin ve doğru olması ile sonuçlanacaktır. Soruların görüşmeciye aktarılması esnasında oldukça nazik ve dikkatli bir davranış sergilenmelidir. Görüşmeci sorular karşısında kendisini baskı altında hissetmemeli ve doğru, net cevaplar verebilmelidir. Görüşme sırasında beden dili kullanımına da özen gösterilmelidir. Alınan kayıtların okuyucuya sunulabilir hale gelmesi için dikkatli ve özenli bir çalışma gerekmektedir.

Mülakat Yapan Kişide Bulunması Gereken Özellikleri

Mülakat yapan kişide bulunması gereken özellikleri detaylı olarak inceleyecek olursak; mülakatçının nazik ve dikkatli olması başta yer almaktadır. Onu takiben açık, beden dilini iyi kullanabilen, güvenilir, görüşmeciye baskı altında hissettirmeyecek, giyim-kuşamı ile birlikte karşısındakine rahatsızlık vermeyecek, insan ilişkilerinde etkili konuşma tekniklerini kullanabilen, araştırmacı, eğitimli olması başlıca temel özelliklerdir.

Mülakat esnasında sorularını net bir şekilde karşı tarafa aktarabilmesi ve aldığı cevapları doğru bir şekilde okuyucuya ulaştırabilmesi mülakat yapan kişinin yetkinliğini bir üst seviyeye taşımakta ve güvenilirliğini arttırmaktadır.

Nezaket sahibi olması ve görüşme esnasında görüşmecinin sözünü yarıda kesmemesi veya bölmemesi mülakat sırasında karşı tarafın rahat ve şeffaf olabilmesinde yüksek önem taşımaktadır.

Mülakat yapan kişide bulunması gereken özellikleri tam anlamıyla taşıması halinde kusursuz bir mülakatçı olabilir. Oldukça tercih edilen bir mülakatçı haline gelerek popülaritesini arttırabilir. Aynı zamanda buna paralel olarak okuyucu sayısı artar ve mülakat yapmak istediğinde daha çok tercih edilen mülakatçı olabilir. Mülakatların sonunda görüşmeciler ile iyi iletişim kurmalı ve görüşme sırasında aldığı notları veya kayıtları karşı tarafa da sunmalıdır.

Karşı tarafın onayıyla birlikte yazıyı yayınlamalıdır. Mülakatın gerçekleştirilme amacını unutmamalı ve her soru yöneltişinde aynı hassasiyeti mülakatın her aşamasında taşımalıdır. Görüşmecinin özelliklerini mülakat öncesinde araştırmalı ve ön bilgi edinmelidir. Bu sayede daha etkin ve doğru bir mülakat gerçekleştirmiş olacaktır.