Lidyalılar (Lidya Uygarlığı)

Kral Gynes tarafından kurulan Lidya Uygarlığı, Friglerin yıkılmasının büyük bir fırsat olarak görülmesinin bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Lidya Uygarlığının başkenti, Sardes (Sard) olarak bilinmektedir. Gediz ve Küçük Menderes vadileri arasına kurulmuş olan bu uygarlık, dönemin en gelişmiş ve zengin şehirlerinden biri olan Sard’a büyük önem vermiştir.

Son derece güçlü bir orduya sahip olan Lidyalılar, sınırlarını Kızılırmak’a kadar ulaştırmayı başarmıştır. Zaman içerisinde çok sayıda liman şehrini de ele geçirerek güçlenen bir uygarlık olarak bilinmektedir.

Lidya Uygarlığı

Lidya Uygarlığının kökeni, tam olarak nereden ve ne zaman geldikleri bilinmemektedir. Tarihçilerin yaptığı bazı araştırmalara göre Lidyalılar, tunç çağının sonunda bölgeye yerleşmişlerdir. Onların bölgeye yerleştikleri dönemde, Friglerin de bölgeye yerleştikleri bilinmektedir. Yapılan bir kısım araştırmalara bakıldığı zaman ise, Lidyalıların Hititler ile bir ilişkisinin olduğu görülmektedir. Bu tez, Hitit yazısının Lidya yazılarıyla benzer görülmesinin ardından ortaya çıkmıştır. Tüm bunlar sonucunda, Lidyalıların kökeninin Hint – Avrupa olabileceği düşünülmektedir.

Lidya Uygarlığı, varlığını sürdürdüğü zaman boyunca çok sayıda büyük kralın yönetimi altında yaşamıştır. Bunlar; Gynes, Ardys, Sadyattes, Alyattes ve Kroisos’dur. Milattan önce 680 ile 546 yılları arasında varlıklarını gösteren bu krallar, uygarlığın gelişimi için son derece önemlidir. Tarihçilerin sunduğu kaynaklara bakıldığı zaman, Kroisos’un uygarlığı en çok yükselten ve geliştiren kral olduğu görülmektedir.

Lidyalıların Özellikleri

• Frigyalıların yıkılmasından sonra Kral Giges zamanında kurulan bağımsız bir devlettir.
• M.Ö. 700 ile 546 yılları arasında var olmuşlardır.
• Başkenti Sardes (Sard)’dır.
• Çok tanrılı din anlayışı benimsemişlerdir.
• Madencilik ile yakından ilgilenmişlerdir.
• İlk parayı lidyalılar bulmuştur. (Buldukları para madenden üretilmiştir.)
• ilk kez paralı asker kullanıp,  kendi  paralı  ordularını kurmuşlardır.
• Para ile beraber ticarete verdikleri önem artmıştır.
• Ticaretin devamlılığı ve güvenliği sağlamak başkentleri Sart’tan Asurluların başkenti olan Ninovaya kadar uzanan KRAL YOLU’nu yapmışlardır.

Lidyalıların Ekonomik ve Askeri Yapısı

Lidyalılar ekonomisinin tamamını ticaret ile oluşturmuş bir devlet olarak bilinmektedir. Tarım ve hayvancılıkla uğraşmayan Lidyalılar, dönemin ticaret anlayışına yeni bir bakış getirmiştir. Genellikle değiş – tokuş ile yürütülen ticaret sisteminin yetersiz olduğunu görerek parayı icat etmiş bir uygarlıktır. Paranın icadı üzerindeki en büyük etken, uygarlığın kurulduğu bölgenin gümüş ve altın madenlerine olan yakınlığı olduğu düşünülmektedir.

Lidya Uygarlığının bu kadar zengin olmasının sebebi, yalnızca sahip oldukları madenler değildir. Lidyalılar, aynı zamanda dönemin büyük tekstil merkezi olarak bilinmektedir. Sardes kentinde yer alan tekstil sanayi, kralların saraylarında kullandıkları altın simgelerine sahip halıların üretilmiş olduğu bir oluşumdur. Buna ek olarak, uygarlık bünyesinde parfüm ve krem koyabilmek adına kaplar üretilmiştir. Üretimin bu denli gelişmiş olduğu bir uygarlık olarak, parayı icat etmiş ve ticareti de geliştirmiştir. Mezopotamya’ya kadar ulaşan Kral Yolu’nu oluşturmuşlardır. Bu yol sayesinde kolaylıkla ticaret yapmış aynı zamanda da ticaret yapan diğer uygarlıklardan vergi alıp zenginleşmiştir.

Lidyalıların sahip olduğu askeri yapı, uygarlığın ekonomisi ile doğru orantılı olarak gelişmiştir. Parayı icat eden bir uygarlık olarak askeri yapının da paraya bağlanmasını sağlamışlardır. Uygarlığın sahip olduğu dini inanç; çok tanrılı dindir.

Dönemin pek çok uygarlığında görüldüğü üzere çok tanrılı dini benimseyen Lidyalılar, en büyük tanrı olarak Kybeleyi benimsemişlerdir. Bunun yanında Yunan Tanrılarına da taptıkları bilinmektedir.

Lidyalılara Son Veren Uygarlık

Lidyalıların var olduğu dönemde, Persler kralları Kiros’un önderliğinde bazı medeniyetlerin hakimiyetine son vererek topraklarını almıştır. Son derece kalabalık ve güçlü olan Persler, diğer uygarlıklara karşı oldukça korkusuz olarak bilinmektedir.

Tam anlamıyla gözü kara olarak bilinen Persler, ekonomik anlamda kendini çok geliştirmiş olan zengin topluluk Lidyalıları bir hedef haline getirmiştir. Tarihçilerin yapmış olduğu araştırmalara bakıldığı zaman, Pers kralı Kiros’ın milattan önce 546 yılında Lidya Uygarlığının başkenti olarak bilinen Sardes’e girdiği ve bölgedeki Lidya hakimiyetine son verdiği bilinmektedir.

Tarih boyunca Frigleri yıkmış olan Kimmerler ve göçebe bir toplum olarak bilinen Trerler tarafından da saldırıya uğrayan Lidyalılar, Pers saldırısına dayanamayarak yıkılmıştır.