İbrahim Müteferrika Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Hayatı

Matbaa denilince ilk akla gelen isimlerden biri olan İbrahim Müteferrika Macar asıllı yayımcı, yazar ve çevirmendir. Yazar o dönemlerde matbaayı bularak birçok kitabın basılmasını sağlamıştır. İbrahim Müteferrika 1674 yılında doğmuştur ve Kaloşvar kökenli bir ailenin oğludur. Macar asıllıdır. Fakat Müslümanlığa geçiş yaptıktan sonra İbrahim adını almıştır. Protestan klişelerinde rahip olmak amacıyla eğitim almış olan İbrahim Müteferrika’nın eski ismi bilinmemektedir.

1692 yılında esir düşerek İstanbul’a getirilmiştir. Burada İslam kökenli eğitim alarak Müslümanlığa daha kolay adapte olmuş ve İslam dinine yönelmiştir. İbrahim Müteferrika Müslüman oluşunu ve İslam dinini seçmesini hayatının başlangıç miladı olarak benimsemiş ve İslam ilmine çok faydalı işler yapmıştır. İbrahim Müteferrika’nın matbaayı bulmasıyla matbaada ilk basımını yaptığı kitap Vankulu Lügatı olmuştur. İslam dininin daha fazla hızla yayınlanması için İlk Türk matbaasını kurmak isteyen İbrahim Müteferrika 1719 yılında Mehmet Sait Efendi ile beraber çalışmalarını sürdürmüştür. Dünyada matbaa nın icadını gerçekleştiren kişi Johann Gutenborg’dur. 1729 yılında verilen bir fetvayla matbaanın kullanılmasının kitap yazanların işlerine engel olacağı şeklinde demeçler verilmesine neden olmuştur. Fakat daha sonraları bu fetva işe yaramamış İbrahim Müteferrika 17 adet eserin basımını İlk Türk matbaasında yapmıştır. Yaşamı süresince İslam dini adına büyük katkıları bulunan bu İslam Alimi 1745 yılında rahatsızlanarak yaşamını yitirmiştir. Macar asıllı olan bu İslam Bilgini ölümü sonrasında Kasımpaşa mezarlığına gömülmüştür.

Eserleri

Macar asıllı olan İslam Bilgini olan İbrahim Müteferrika İslam dinine oldukça faydalı hizmetlerde bulunmuştur. İlim ve Fen alanlarında da kıymetli eserleri bulunan İbrahim Müteferrika matbaanın kuruluşu sonrasında da farklı konularda da eserlerin basımını yapmıştır. Afgan Tarihi, Vesiletü’t- Tıbâa, Risâle-i İslamiyye gibi eserleri mevcuttur. Yaşamının son yıllarını Şark ve Gap dillerinden oluşan bir kitap hazırlamakla geçiren yazar kitabı çıkaramadan hayatını yitirmiştir. Kitabı tamamlamaya ömrü yetmeyen yazarın birçok dini eseri vardır.

Her ne kadar matbaa alanında dünya üzerinde gelişmeler olsa da matbaayı Osmanlı topraklarıyla ve Türklerle buluşturan İbrahim Müteferrika olmuştur.