Harita Nedir?

Harita Nedir?

Harita, dünya üzerinde yer alan herhangi bir alanın gökyüzünden bakıldığında görülen görüntüsünün belirli işaretlerle çizilmesiyle ortaya çıkmış olan çizimlere denilir.

Haritalarla ilgilenen bilim dalına ise kartografya ismi verilir. Haritanın oluşturulması için kuşbakışı görüntüleri kullanılan ölçeklerle küçültülerek çizimlere aktarılır. Çizimlerin haritayı ifade ettiği doğrudur. Ancak her çizimin harita olma özelliği de yoktur.

Yapılan çizimin harita olarak kabul edilmesi için şu özelliklere sahip olması gerekir; ölçek kullanılarak küçültülmüş olması, bir düzlem üzerine aktarılmış olması ve kuşbakışı görünümünün alınmasıdır. Bu özelliklere sahip olmayan çizimler harita sınıfına girmemektedir

Haritayı Oluşturan Unsurlar

Kuşbakışı görüntüsünün ölçeklenerek düzlemlere aktarılması sayesinde oluşturulan haritayı oluşturan unsurlar vardır.

Bu unsurlar haritaların olmazsa olmazlarıdır. Unsurların harita üzerinde bulunmaması haritaların amacına yönelik hizmet vermesini engellemektedir.

Haritada yer alan unsurlar harita başlığı, harita yön oku, haritanın ölçeği, harita açıklamaları ve coğrafi koordinatlardır.

Harita Başlığı: Hazırlanan haritanın konusunu ifade eder. Bunun için başlığın sade aynı zamanda konuyu ifade edecek doğru başlıkta olması gerekir.

Harita ölçeği: Çizimin harita olduğunun kabul edilmesi için gerekli olan unsurdur. Ölçek haritaların çizim yapılırken hangi oranda küçüldüğünü ifade etmektedir. Haritalarda kullanılan iki ölçek vardır.  Bunlar kesir ölçek ve çizgi ölçektir.

• Kesir ölçek küçültme oranının kesirlerle ifade edildiği ölçektir.
• Çizgi ölçek ise uzunlukların şerit üzerine işaretlendiği ölçek türüdür.

Yön Oku: Harita unsurlarından birisi de harita yön okudur. Yön oku haritalarda yer alan yönlerin belirlenmesi için kullanılır.

Harita Açıklamaları: Haritalarda her bilginin yazılması mümkün olmadığı için bazı bilgiler sembollerle ifade edilir. Bunu sağlayan sembollere harita açıklamaları, harita anahtarı ya da lejant isimleri verilir.

Coğrafi Kordinatlar: Haritalarda yer alan son unsur ise coğrafi koordinatlardır. Bu koordinatlar sayesinde çizim yapılacak olan alanın enlem ve boylamı belirlenir.

Haritaların Sınıflandırılması

Coğrafi konular için kullanılan haritaların sınıflandırılması mümkündür. Haritalar kullanılan ölçeklere ve kullanıldıkları alanlara bağlı olarak iki sınıfa ayrılırlar.

Ölçeklerine Göre Haritalar

Ölçeklerine göre harita çeşitleri; büyük ölçekli, orta ölçekli ve küçük ölçekli haritalar olarak üçe ayrılırlar.

Büyük ölçekli haritalar: Gösterilen alanın dar olduğu ancak ayrıntının fazla olduğu haritalardır. Bu haritalarda hata payı azdır. Büyük ölçekli haritalarda ölçeklerin paydası küçüktür. Haritaların ölçekleri 1/20.000 ile 1/200.000 arasındadır.

Küçük ölçekli haritalar:  gösterdiği alanın geniş olduğu ancak ayrıntının az olduğu haritalardır. Bu haritalarda hata payı fazladır. Bu tür haritaların ölçek paydaları büyüktür. Küçük ölçekli haritaların ölçekleri 1/500.000’den küçüktür.

Orta Ölçekli Haritalar: Orta ölçekli haritaların ölçekleri ise 1/20.000 ve 1/500.000 ölçek aralıklarında olmaktadır.

Kullanım Alanlarına Göre Haritalar

Kullanıldıkları alanlara göre haritalar;  fiziki, beşeri, ekonomik, idari, özel ve iklim haritalarıdır.

Fiziki Harita: Fiziki haritalar yer şekillerini göstermek için kullanılan haritalar olurken iklim haritaları basınç, nem, sıcaklık ve rüzgar gibi haritası çizilen bölgenin iklim özelliklerini belirten haritalar olmaktadır.

Ekonomik Harita: Ekonomik haritalar, haritada yer alan bölgenin ekonomik faaliyetlerini ifade etmektedir. Bu faaliyetler tarım, sanayi, ticaret ve hayvancılık gibi konular olmaktadır.

Beşeri Harita: Beşeri haritalar,  haritası çizilen alanda yaşayan insan nüfusunu ve nüfusun dağılışını göstermektedir.

İdari Harita: İdari haritalar ise çizilen yerin sınırlarını, il ya da ilçelerini ve kıtaları göstermektedir.

Özel Harita: Yukarıda sayılanlar dışında kullanıldığı alanlara göre haritalar arasında bulunan özel haritalar bir meslek grubu için hazırlanan ve kullanılan haritalar olmaktadır.

Projeksiyon Yöntemleri

Haritaların çizim aşamalarında çeşitli sebeplerden dolayı bozulmalar yaşanır ve  bu bozulmalar sebebiyle karalar, denizler ya da haritada yer alan diğer şeyler yanlış ifade edilebilmektedir. Bunun olmaması için bazı projeksiyon yöntemleri geliştirilmiştir.

Projeksiyon yöntemlerinin üç çeşidi vardır.
Bunlar silindirik, konik ve düzlem projeksiyon yöntemleridir.

Konik projeksiyon yöntemi: Dünya haritası çizimlerinde ve orta enlem çizimlerinde kullanılmaktadır.

Düzlem projeksiyon yöntemi: Bu yöntem daha çok büyük ölçekli haritaların çizimlerinde ve kutupların çizimlerinde kullanılır.

Silindirik projeksiyon yöntemi: Bu yöntem ekvatorun ve çevresinin çizildiği haritalarda kullanılır.