Günlük Nedir? Günlüklerin Özellikleri

Kişinin bir gün içerisinde gördüğü ve hissettiği şeyleri aynı gün kaleme almasına günlük ya da günce denmektedir.

Günlük

Günlük Nedir? Günlükler genelde yayınlanma amacı gütmeden yazılan yazılardır. İnsanlar günlüklerini kendilerine özel yazdıklarından kimseyle paylaşmak istememektedirler. Fakat günlükleri kitap olmuş yazarlar da bulunmaktadır. Bazı yazarlarda romanlarını ya da hikayelerini günlük tarzında yazmışlardır. Buna örnek olarak Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanı verilebilir.

Günlük tutmanın kişilere pek çok faydası bulunmaktadır. Kişiyi geliştirirken aynı zamanda yazma alışkanlığı kazanmalarını da sağlar. Hem yazı yazmak hem de hislerini kaleme almak kişileri olumlu yönde etkilemektedir. Günlük yazarken kişi kendi hayatını yazdığı için aynı zamanda kendi hayatıyla ilgili gözlem yapma şansı da bulmaktadır. Bu sebeple öğrencilere günlük yazmanın faydalarının anlatılması ve farklı bir pencereden bakmalarının sağlanması son derece önemli bir konudur.

Günlük her gün yazıldığı için diğer türlere göre inandırıcılığı daha fazla olan bir türdür. Uzun süre sonra kaleme alınan anı türündeki yazılar ilk günkü gibi hatırlanmadığı için inandırıcılığı pek fazla olmamaktadır. Fakat günlük aynı gün içerisinde yazıldığı için yaşanan tüm olaylar hatırlanır. Bu sebeple inandırıcılığı da daha fazladır. Tüm bunlardan dolayı geçmişte yazılan günlük tarzı yazılar birer belge gibi görülmektedir.

Çoğunlukla yazarlar tarafından tutulan günlükler yazarın vefat etmesinin ardından yayınlanmaktadır. Yazarlar gündelik yaşamda yaşadıkları olayları kısa notlar şeklinde yazmaktadırlar. Günlükler öğretmeye bağlıdır ve gerçekçi bir anlatım türüdür. Kişilerin yaşadığı olaylar hisleri günü gününe tarih atılarak yazılmaktadır. Günlük, Latince dies (gün) ve diarium (günlük) sözlerinden gelmektedir. Edebiyat dünyasından kişilerin günü gününe yazdıkları günlükler tüm gerçekliği ile hayatı yansıtmaktadır. Gülükler yazan kişilerin iç dünyasını yansıtan yazılardır. Kişiyle ilgili birinci ağızdan bilgiler edinmemizi sağlamaktadır. Yazıldıkları zamanın önemli olaylarını barındırdıkları için de tarihsel bir nitelik kazanmaktadır.

Günlüğün Özellikleri (Maddeler Halinde)

• Günlüklerde anlatılan olaylar aynı gün içerisinde yazılmaktadır. Günlük tarihleri yazıldıkları gündür.
• Günlüklerin dili konuşma diline çok yakın bir dildir. Açık ve anlaşılır bir şekilde yazılmaktadır.
• Yazarlar kendileri için yazdıklarından dolayı günlükler özeldir.
• Günlükler her konu hakkında yazılabilir yani belirli bir konusu yoktur.
• Günlükler roman, hikaye gibi başka türlerde kullanılabilmektedir.
• Günlükler insanın tüm yaşadıklarını bütün çıplaklığı ile göstermektedir.
• Günlüklerin anlatım türü özneldir.
• Günlük yazarken gözlem ve dikkat oldukça önemlidir.
• Biyografi türünde eserler yazılırken günlüklerden faydalanılabilmektedir.
• Günlükler içe dönük ve dışa dönük olmak üzere iki grupta incelenebilmektedir.

Günlük Çeşitleri

Günlüklerin iki çeşidi bulunur;

• İçe Dönük Günlükler
• Dışa Dönük Günlükler

İçe dönük günlükler de yazar kendi kendine konuşmaktadır. Kişi içinde bulunduğu durumdan ve kaderinden yakınmaktadır. Yazarın yaşadığı duygusal coşkunlukları bu yazılarda bulabilmek mümkündür.

Dışa dönük günlükler de ise yazarın tavrı alaycıdır. Dönemin olaylarını alaycı bir tavırla anlatmaktadırlar. Bu tür yazılarda yazar kendi dönemi içinden haberler vermektedir. Bu sebeple de bu tarz günlükler belge niteliği taşımaktadır.

Hayat kesitlerini, yaşadığı olayları öykü tarzında yazan yazarımız ise Tomris Uyar’dır. Tomris Uyar’ın yazıları da dışa dönük günlüklerdir.

Günlüğün Tarihi Gelişimi

Günlük yazı türünün tarihsel dönemine baktığımızda iki önemli dönemi olduğunu görmekteyiz. İlk dönem günlüğün edebi bir nitelik kazanmadan önceki dönemidir. Günlükleri tarihte ilk defa Romalılar kullanmıştır. Bu günlükler duygusallıktan uzak günlüklerdir. Yalnızca kamu kurulularında yapılan işlemlerin unutulmaması adına tutulmuşlardır. Bu tarz günlükler tarihte savaşlar ve askeri hareketler için de tutulmuştur. Bu tarz günlükler edebi nitelik taşımasa da tarihçiler açısından oldukça önemli belgelerdir.

Rönesans sonlarına doğru günlükler edebi nitelik kazanmaya başlamışlardır. 1768-1840 yıllarında İngiltere Kraliçesinin nedimesi olan Fanny Burney saray dedikodularını ve kendi duygusal yaşamını yazdığı günlükler tutmuştur. Bu günlükler edebi nitelik taşımaktadır. 19. Yüzyılın ortalarına doğru ise bu şekilde yazılan edebi romanlar artmıştır. Yazarın iç dünyasını anlatan yoğun duyguları yansıtarak popüler olmaya başlamıştır.

Türk edebiyatında da günlük tarzında yazılan eserler bulunmaktadır. Bunlardan Divan edebiyatı döneminde yazılmış olan Ruzname de savaş notları anlatılmaktadır. Evliya Çelebi’nin Seyahatname ’si de günlük niteliği taşıyan eserlerdendir. Bu eserler tarihimizdeki ilk günlük eserlerdir. Günlüklerin batı edebiyatındaki biçim ve içeriğiyle Türk edebiyatında yer almaya başlaması ise Tanzimat dönemine denk gelmiştir. Direktör Ali Bey’in yazdığı Seyahat Jurnali adındaki gezi kitabı da batıdaki tarzıyla Türk edebiyatında görülmeye başlayan ilk günlüktür. Bundan sonra ise şair olan Nigar Hanım’ın hayatımın Hikayesi adlı eseri de günlük tarzında yazılmıştır.

1950’lerde Nurullah Ataç’ın bir gazetede günlük yazmasından ve bu yazıların dikkat çekmesinden sonra günlükler popüler olmaya başlamıştır. Nurullah Ataç yazılarında günlük yerine günce kelimesini kullanmıştır ve Türkçemize günce kelimesini kazandırmıştır. Nurullah Ataç’ın yazdığı günlükler hem içe hem de dışa dönük günlüklerin harmanlanmış şeklidir. Türk edebiyatındaki diğer önemli günlükler Oğuz Atay’ın günlüğü ve Cemal Süreya’nın Günler isimli eseridir.

Romalıların ilk günlükleri kullandığı bilinmektedir. Fakat bu günlükler edebi eser olmaktan çok uzaktadırlar. Romalılar döneminde günlükler bazı önemli olayların not alınması için tutuluyordu. Edebi bir tür olmaktan çok tarihi açıdan belge niteliği taşımaktadırlar. Günlük 19. Yüzyıldan sonra Batı edebiyatında edebi bir tür olarak anılmaya başlamıştır. Batı edebiyatında günlükleri meşhur olan pek çok yazar bulunmaktadır. Osmanlı döneminde de padişahların günlük yaşantılarının anlatıldığı günlükler bulunmaktadır.