Evliya Çelebi Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Evliya Çelebi Kimdir? Tam ad Derviş Mehmed Zillî‘dir. 25 Mart 1611’de Unkapanı’nda doğmuştur. Derviş Mehmed Zıllî’nin oğlu’dur. Hayatının çok büyük bir kısmını medreselerde ilim alarak geçiren evliya çelebi,  gezginlik mesleğini icaraa etmiştir.  Gezginlik yaptığı sırada bir çok eser kaleme almıştır. 1682 yılında  Kahire, Mısır’da 71 yaşındayken vefat etmiştir.

Hayatı

1611 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Evliya Çelebi daha küçük yaşlarında Kuran-ı Kerim’i ezberleyerek hafız olmuş ve bu yönüyle de 4. Murat’ın ilgisini çekmiştir. İyi bir eğitim hayatı olan Evliya Çelebi medresede 7 yıl boyunca eğitim görmüştür. Ardından Enderun mektebinde eğitim hayatına devam etmiştir. 25 yaşında iken camide Kuran okuyan Evliya Çelebi bu özelliğinden dolayı saraya alınmıştır. Evliya Çelebi’nin en büyük ilgisi ve merakı yeni yerleri gezerek keşfetmektir. Bu merakı onu farklı türde eserler yazmaya teşvik etmiştir. 1635 yılında gezilere çıkan Evliya Çelebi bu gezilerde notlar alarak eserlerinin temellerini atmıştır. Savaş dönemlerinde ulaklık yaparak hafızlık ve kimi dönemlerde de musiki ile ilgilenmiştir. Evliya Çelebi aslen Kütahyalıdır. İstanbul ile Kütahya arasında mekik dokumuş olan Evliya Çelebi bu dönemlerde sürekli şiir yazmıştır. Fakat bu şiirlerini hiçbir zaman kitap haline getirememiştir.

Eserleri

Seyehatname

Evliya Çelebi’nin bilinen en önemli eseri Seyahatnamedir. Bu eser bir ansiklopedi gibi kalındır. Ve 17. Yy da kaleme alınmıştır. Eserin içeriğinde abartılı bir anlatım dili kullanılarak ve fantastik öğeler barındırarak okuyan kişiyi etki altına almak hedeflenmiştir. Bu eserinde tarih ve coğrafya alanlarında fazlaca bilgiler verilmiştir. Döneminde çok ilgi gören eserlerden biri olan Seyahatname zamana ışık tutan bir eserdir. Bu eser akıcı bir üslup kullanılarak kaleme alınmıştır.

Ayrıca gezilen görülen yerler hakkında karşı tarafı bilgilendirmek ve eğlenmek amacıyla yazılmıştır. Gezdiği gördüğü her yeri ve hatta yemek kültürlerini dahi kitabında yer veren Evliya Çelebi Seyahatname kitabının tüm ciltlerini dünyanın her yerine dağıtmıştır. Bu eser UNESCO dünya belleği listesine girmiştir. Seyahatname kitabının diğer bir özelliği de eser içerik olarak değişik yörelerin insanlarının yaşam kültürleri, davranış biçimleri, süs takılarından tutun da çalgı aletlerine kadar birçok ayrıntıya yer verilmiş olmasıdır. Halkın anlayabileceği türde anlatıma yer verilen eserde yazar gezdiği gördüğü yerleri gözlemleyerek örnekler aracılığıyla kitabında yer vermiştir. Evliya Çelebi’nin bu eseri oldukça ses getirmesine rağmen bilimsel olarak üzerinde çok fazla çalışma yapılmamış ve gündeme getirilmemiştir.