Edip Ahmet Yükneki Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Edip Ahmet Yükneki Kimdir? MS 1110 yılında, batı Karahanlıların Yoknak bölgesinde doğmuş ünlü bir şairdir.

Karahanlı Türkçesinin önemli eserlerinden biri olan Atabetü’l Hakayık adlı eserin sahibidir.

Edip Ahmet Yükneki’nin “Atabetü’l-Hakayık’’ kitabında nadir vaazlar ve sözler vardı; ‘’Işık parlıyor ve kör görüşte doğmasına rağmen, Tanrı kalbini ve ruhunu içgörü ışığıyla doldurdu’’.

Ahmet Yükneki altıncı yüzyılda Atabetü’l-Hakayık adlı eserini disiplin niteliğinin büyük bir edebi etkisini göstermek ve bunu İslam dininin öğretileri temelinde yorumlamak amacıyla yazmıştır.

Kitabın anlamları göz önüne alındığında, şair ve yazar Karahanlı devletinin son günlerinde yaşadı ve “Atabetü’l-Hakayık” kitabı, Karahanlı İslam devletinin sonundaki Uygur edebiyatında yer alan kitapların arasında değerli bir eseriydi.

Kaşgar dilinde yazılmış Kutadgu Bilig 14 bölümden, 484 bölümden oluşuyor ve ayet sayısı başkaları tarafından yazılan yorumlarla 512 bölüme ulaştı.

Yazar Ahmet, Tanrı’nın övgüsünden bahsetti, bilgi ve faydaları büyük ölçüde destekledi, cehaleti iftira etti ve bilginin insan için mutluluk yolunu açtığını tanımladı.

Yazar, etik, cesaret, alçakgönüllülük, sempati, adalet ve insanlık konusunda en bilgili ve üstün olan hevesle övgü alan etik meselesini çok fazla duraklattı.

Yazarın bilimsel olarak yayınladığı Türk dilinde Kutadgu Bilig düzenlenmiş bir kitaptır ve Türk İslami kültür çerçevesinde bireyleri eğitmek için sınıflandırılmıştır.

Yüce Tanrı ve Elçi ile ilgili kitaba giriş şeklinde yazılmış bölüm, ‘’Tanrı onu kutsasın, ona barış verebilir ve güzel bir şekilde şiir tarzında kafiyeye maruz kalan dört yoldaşın ölümü olabilir’’ tarzında bir anlatımla yazıldı.

Edip Ahmet Yükneki, mantıklı bir anlayıştan ziyade kurgusal bir şairden daha fazlasını veren eğitim sistemlerinin yazarıydı. Türk normlarını ve İslami ilkeleri vurgulamış, bilgi, cömertlik ve erdeme dayalı temel ilkeleri dile getirmiştir.

Kitap hakkındaki gerçeklerin eşiğinden dörtlüler:

‘’Benim adım yazar Ahmet, sözlerim edebiyat ve tavsiyedir ve ruhum devam eder ve burada sözlerim kalır ve bahar devam eder, bahar gelir, bu yaş geçer ve baharın yaşı geçer.’’

‘’İnsanlar bilimi bilir ve cahil hayatta iken kaybolur. Dünya ölürse, adı ölmez ve cahil kişi sağlıklı ve iyi olduğunda adı ölür.’’

Edip Ahmet Yükneki 1180 yılında vefat etti.